W 1594 roku arcybiskup Stanisław Karnkowski nadał przywilej potwierdzający bractwo literackie działające w gnieźnieńskiej farze. W 1611 roku przy południowej nawie kościoła wzniesiono kaplicę dla tegoż bractwa. Dwa lata później wybuchł w Gnieźnie wielki pożar, w wyniku którego uległa ona zniszczeniu.
W ciągu najbliższych kilku lat została odbudowana w obecnym kształcie (dwuprzęsłowa, na planie prostokąta) Wewnątrz wspomnianej kaplicy, na wschodniej ścianie znajduje się drewniany ołtarz, a w nim obraz przedstawiający scenę Koronacji NMP. Jego powstanie datuje się na początek XVII wieku i został prawdopodobnie namalowany w Wielkopolsce.
Wspomniany obraz na przestrzeni wieków uległ kilku ingerencjom, takim jak różnego rodzaju przemalowania czy umieszczenie na nim srebrnej sukienki, gwiazd, korony itp. (niezachowane do dnia dzisiejszego).
W październiku 2021 r. (600 lecie przekazania gruntów pod budowę kościoła) zakończył się pierwszy etap prac konserwatorskich przy ołtarzu w kaplicy literackiej. Na zakres prac składało się m.in. rozbiórka ołtarza, oznaczenie jego elementów, wstępna dezynsekcja i wzmocnienie struktury drewna. Ponadto dokonano pełnej konserwacji obrazu Koronacji NMP. Prace sfinansowano przy udziale pieniędzy z budżetu państwa, przydzielonym dzięki Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków (http://poznan.wuoz.gov.pl/)
zdjęcie obrazu w ołtarzu (przed konserwacją)
zdjęcie przed konserwacją wykonane w świetle dziennym
vs
zdjęcie po konserwacji wykonane w kaplicy
Podczas ostatnich prac konserwatorskich w 1946 roku Wojciech Podlaszewski dokonał zmiany profilu twarzy Jezusa.
Podczas ostatnich prac konserwatorskich w 1946 roku Wojciech Podlaszewski dokonał zmiany profilu twarzy Jezusa.
Z wcześniejszego profilu twarzy „En trois quarts ” [w trzech czwartych] (fot. 1) zrobił półprofil (fot. 2). Podczas obecnych prac powrócono do stanu sprzed 1946 r.
fot. 1 wizerunek św. Stanisława z mitrą na głowie (stan przed pracami w 1946 r.)- jest to przemalunek obrazu z pocz. XIX wieku, gdyż pierwotnie znajdowała się ona u stóp biskupa.
W 1946 roku Wojciech Podlaszewski uwolnił ją spod warstwy przemalowań. Podobnie rzecz się ma z postacią Piotrowina u boku św. Stanisława. (fot. 2) „Zakładając” w XIX w. mitrę na głowę, zamalowano oryginalną głowicę pastorału (odcienie oranżu) i domalowano nową.
Obecnie na obrazie znajdują się obie (fot.3).
Na początku XIX wieku namalowano poniżej obłoków, a pomiędzy wizerunkami biskupów postać księdza i czterech żołnierzy z epoki napoleońskiej (czy ma to związek z przybyciem do Gniezna wojsk polskich pod dowództwem J. H. Dąbrowskiego i uroczystą mszą świętą, sprawowaną w farze dzień później, 15.08.1807-z okazji dnia imienin Napoleona?)- fot. 2.
Następnie (w 1929?) postaci te zamalowano i wg Podlaszewskiego domalowano widoczną wieżę (przed 1946 rokiem wieża również była zamalowana – fot. 1).
Wojciech Podlaszewski uwolnił powyższe malunki spod warstwy przemalowań i decyzją konserwatora wojewódzkiego zmył wizerunki księdza i żołnierzy. Podczas obecnych prac konserwatorskich okazało się, że nie zrobił tego skrupulatnie i część zamalował. Udało się odsłonić delikatne pozostałości po dwóch szablach i z racji, że nie zakłócają kompozycji podjęto decyzję o ich pozostawieniu (fot. 3)
